نگاهی به تصاعد تنش میان پاکستان و طالبان

این گروه، با داشتن پایگاههایی در افغانستان اقدام به عملیاتهایی علیه تمامیت ارضی و ثبات داخلی پاکستان میکند؛ موضوعی که پاکستان آن را تهدیدی جدی علیه امنیت ملی خود تلقی میکند. در همین راستا، طی روزهای اخیر پاکستان دست به یک واکنش نظامی مستقیم زد که به حمله هوایی به کابل و طبق برخی گزارشها به کشته شدن رهبر تحریک طالبان منجر شد. این اقدام از چند جهت برای پاکستان اهمیت داشت: رفع تهدید مستقیم تحریک طالبان علیه ثبات و امنیت داخلی پاکستان بازنمایی و اصلاح تصویر ضعف و ناتوانی پیشین دولت پاکستان در مقابله با این گروه تأکید بر ارتقای جایگاه ارتش پاکستان بهعنوان نیروی مقتدر و ثباتبخش در داخل و منطقه بهخصوص بعد از جنگ اخیر با هند همزمان با تشدید این تنشها، وزیر خارجه افغانستان سفری به هند داشت و در پایان این سفر، بیانیهای مشترک با همتای هندی خود صادر کرد که جهتگیری ضدپاکستانی آن کاملا مشهود بود. پاکستان این اقدام را بهعنوان یک «پیوند استراتژیک» میان کابل و دهلینو_ یعنی متحد پیشین با دشمن سنتی_ تلقی کرد. در کنار این، مسأله مرزی نیز همچنان در محور اختلافات باقیمانده است. افغانستان هیچگاه خط دیورند را بهرسمیت نشناخته و این موضوع، ریشهای تاریخی برای چالشهای ژئوپلیتیکی میان دو کشور فراهم کرده است. مجموع این عوامل_ چه بهعنوان دلایل اصلی و چه بهعنوان زمینهساز_ باعث شدت گرفتن درگیریها و افزایش بیثباتی در منطقه شده است. پیامدهای این وضعیت را میتوان در دو سطح بررسی کرد: نخست تأثیر منطقهای آن است. این تنشها عملا یک مؤلفه بیثباتکننده دیگر را به مجموعه تحولات جنوب آسیا، آسیای مرکزی و تا حدی خاورمیانه اضافه کردهاند. صدور بیانیه مشترک میان افغانستان و هند نیز گویای تغییر معادلات امنیتی در منطقه است. دوم این تنشها موجب سرریز شدن بحران به محیط پیرامونی و منطقهای میشوند؛ بدین معنا که فراتر از روابط دوجانبه کابل و اسلامآباد، کل منطقه تحت تأثیر قرار میگیرد. بهطور خاص برای ایران نیز این وضعیت، پیامدهای مستقیم و غیرمستقیمی از جمله امکان افزایش ورود مهاجرین غیرقانونی به ایران در صورت تداوم ناامنی را در پی دارد. درواقع تداوم احتمالی تنش باعث تبدیل معادلات امنیتی خطی به معادلاتی پیچیده شده شده و نوعی «وضعیت غبارآلود امنیتی» در مرزهای شرقی ایران را ایجاد خواهد کرد.